Kinh nghiệm lâu năm kết hợp với sự sáng tạo đã giúp sản phẩm của làng nghề mây tre đan Phú Vinh đạt nhiều giải thưởng tại các cuộc thi, hội chợ, triển lãm. Một số thợ thủ công của làng đã được mời trình diễn ở nước ngoài.
Hình thành từ hơn 400 năm trước
Không ai biết chính xác những sản phẩm mây tre đan đầu tiên của làng có từ khi nào nhưng nghề mây tre đan của làng được cho là đã có từ khoảng 400 năm trước. Trong làng, khi đó được gọi là Phú Hoa Trang, có một quả đồi lớn, nơi cư trú của một đàn cò trắng lớn. Để tận dụng những chiếc lông cò đẹp, dân làng đã dùng chúng để đan nón.
Lúc đầu, họ làm quà cho bạn bè, người thân, sau đó bán cho những người sống gần đó. Khi nhu cầu tăng cao và nguồn cung cấp lông cò cạn kiệt, người dân chuyển sang sử dụng các vật liệu mềm và dẻo như cỏ, dây mây tre để làm đồ dùng gia đình như đĩa, khay, sàng, rổ, rá và nhiều thứ khác.
Kỹ thuật dệt được truyền từ đời này sang đời khác và tay nghề của người dân làng Phù Hoa Trang ngày càng tốt hơn. Năm 1800, làng đổi tên là Phú Vinh. Dưới thời vua Thành Thái (1889-1907), vị vua thứ 10 của triều Nguyễn, 9 nghệ nhân mây tre đan bậc cao của làng Phú Vinh đã được vua ban sắc phong.
Làng Phú Vinh được coi là “xứ Mây” nổi tiếng về nghề đan mây tre với lịch sử phát triển nghề lâu đời. Ông tổ thật sự của nghề mây tre đan ở Phú Vinh là ai không rõ. Các cụ cao niên kể lại rằng, cách đây chừng 400 năm, Phú Hoa Trang (nay là Phú Vinh) có một địa danh là bãi Cò Đậu do ở đây có rất nhiều cò, sau gọi chệch là Gò Đậu.
Lông cò thường rụng trắng một vùng gò, có người thấy thích nhặt về tết thành mũ, nón rất xinh xắn. Ban đầu họ dùng thấy đẹp, bền liền làm thành quà tặng người thân, bạn bè, dần dần được yêu thích và nhiều người đến tìm mua. Lâu dần, lông cò có hạn, người dân tìm thêm cỏ lác, cỏ lau mọc sẵn ngoài đồng và lên rừng tìm các thứ vật liệu mềm dẻo như tre, mây, giang… để sản xuất thành các đồ gia dụng như rổ, rá, rế, làn… Qua thời gian, nhiều vật liệu mới được bổ sung, các mẫu mã sản phẩm được cải tiến, kỹ thuật đan mây tre của người làng được nâng cao để sản phẩm ngày càng tinh xảo và có giá trị kinh tế hơn. Nghề mây tre đan từ đó đã lan rộng sang các làng xã khác trong vùng rồi vươn ra hơn 20 tỉnh thành trong cả nước.
Nét độc đáo làm nên làng nghề Phú Vinh
Mỗi sản phẩm mây tre đan là một tác phẩm nghệ thuật, đòi hỏi kỹ thuật, mỹ thuật tinh xảo, công phu của những đôi bàn tay tài hoa, khéo léo. Muốn có một tác phẩm như ý, trước tiên người thợ làng Phú Vinh phải hiểu rõ thứ nguyên liệu mà mình định làm.
Ví dụ như cây tre, nứa, vầu, trúc… và nhiều loại tre bương khác là loại cây thuộc họ lúa. Cây tre là loại cây mọc thẳng, có độ cứng cao, khô thì giòn, đặc biệt tre có chứa chất đường nên dễ bị mọt ăn nên khi sử dụng vào việc đan phải xử lý chống mọt.
“Nét độc đáo của sản phẩm làng nghề Phú Vinh không chỉ ở tay nghề, kỹ thuật mà còn ở những đường tết đặc sắc, tinh xảo, tỉ mỉ. Có những kiểu tết hoa chỉ có dân làng Phú Vinh mới làm được”.
Các kỹ thuật dệt như kỹ thuật cuộn, kỹ thuật tết hoa và đan xen hoa có thể được sử dụng để làm cả sản phẩm mây tre đan. Các kết quả khác nhau về độ dày và độ cứng. Để tạo ra các kiểu dệt cổ điển và thông thường, các nghệ nhân cũng có thể sử dụng các kỹ thuật dệt từ dưới lên trên, dệt kép, dệt ghép đôi và dệt xoắn ba. Mục đích và hình thức của sản phẩm sẽ quyết định các kỹ thuật được sử dụng bởi các thợ dệt.
Để hoàn thành bước cuối cùng của quy trình, những người thợ dệt sẽ đánh bóng các sản phẩm dệt thủ công của mình và có thể nhuộm màu theo yêu cầu của khách hàng.
Mây tre đan cũng đã trở thành một hàng hoá đặc trưng của Việt Nam
Với hàng trăm hộ làm nghề mây tre đan, Phú Vinh đã trở thành điểm đến lý tưởng cho những ai muốn khám phá làng nghề và đam mê các sản phẩm mây tre đan.-
Không thể phủ nhận, nghề mây tre đan đã giải quyết công ăn việc làm cho một lượng lớn lao động nông thôn, mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người lao động. Hiện nay, sản phẩm mây, tre, giang đan của Phú Vinh đã chen chân vào được những thị trường khó tính như: Nhật Bản, Mỹ, Hà Lan, Đức, Tây Ban Nha … Mây tre đan cũng đã trở thành một hàng hoá có trong danh mục xuất khẩu sang thị trường các nước. Thị trường xuất khẩu mây tre đan ngày càng mở rộng và giá trị kim ngạch thu được ngày càng nhiều, được xếp vào nhóm các hàng hoá xuất khẩu quan trọng của nước ta hiện nay.
Để mây tre đan trở thành hàng hoá thương mại, các làng nghề cần có nhà tổ chức sản xuất, các doanh nghiệp xuất khâu có quy mô lớn, trọng thẩm mỹ, biết khám phá thị hiếu, thị trường.
Xem thêm: >> Giỏ mây tre đan Tp.HCM được ưa chuộng nhất
Tổng hợp
